Finans dünyasında yaygın olarak kullanılan siyah kuğu teorisi, tahmin edilmesi imkansız olan son derece olumsuz olaylar demektir. Başka bir deyişle, siyah kuğu olayları beklenmedik ve bilinemez olaylardır. Terim, 2007’de “Siyah Kuğu: Olasılıksız Görünenin Etkisi” adlı kitabında bu konsepti yazan eski Wall Street tüccarı Nassim Nicholas Taleb tarafından popüler hale geldi.
1697’ye kadar, İngiltere’de okul çocuklarına tüm kuğuların beyaz olduğu öğretiliyordu. Hollandalı bir kaşif olan Willem de Vlamingh, Avustralya’ya yelken açtıktan sonra o bölgede siyah kuğularla karşılaştı. Bu keşif kuğularla ilgili bilinen yanlış fikri değiştirdi. Bir şeyin gerçekleşmemesinin onun olmayacağı anlamına gelmediğini açıklayan bir metafor oldu.
Siyah kuğunun özellikleri
Siyah kuğu olayının üç tanımlayıcı özelliği vardır:
- Öngörülemeyen bir olaydır.
- Ciddi ve yaygın sonuçlara yol açar .
- Siyah kuğu olayının ortaya çıkmasından sonra, insanlar olayı tahmin edilebilir olarak rasyonelleştirecektir.
Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı tarafından çelik ve alüminyum ticaretine tarife uygulanması bir siyah kuğu olayı olarak kabul edilebilir. ABD’ye, çelik ve alüminyum ihraç eden şirketler, ABD Başkanı tarafından böyle bir açıklama yapılmasını beklemiyordu.
Siyah kuğuyu anlamak
Siyah kuğu olayları olumsuz bir çağrışımla gelse de, kavram sadece olumsuz olaylar için geçerli değildir. Olayın olumlu ya da olumsuz olması bireyin bakış açısına bağlıdır.
Örneğin, borsadaki kara bir gün, agresif kısa pozisyonları olan bir yatırımcı için olumlu bir olaydır. Ancak piyasada longcular yani alıcılar daha fazla ise olay daha fazla olumsuz görülecektir.
Gerçek hayattan örnekler
Tarih boyunca birçok dikkate değer siyah kuğu olayı yaşanmıştır.
1. 1997 Asya Mali Krizi
Asya Mali Krizi, Temmuz 1997’nin ikinci yarısından itibaren ortaya çıkan ve Tayland’da başlayıp bir domino etkisi ile tüm Asya’yı saran bir krizdir. Birçok Asya pazarında yayılan bir dizi para devalüasyonuydu. Kriz sonucunda Asya para birimleri %38 kadar düştü ve uluslararası stoklar yaklaşık %60 azaldı.
2. “Dotcom” Krizi
1980’lerde ve 1990’larda internet kullanımındaki hızlı büyüme nedeniyle birçok internet şirketi faaliyete geçti. Ancak, bu şirketlerin çoğu bir süre sonra başarısız oldu. Buna ek olarak, başarılı olanların birçoğu ciddi şekilde aşırı değerlendi. 2000’den 2002’ye kadar birkaç internet şirketi çökerek yatırımcılar için önemli kayıplara neden oldu.
Dotcom krizi yaklaşık 1 trilyon dolar kadar hisse senedi değerini sildi. NASDAQ Composite, dotcom krizinde değerinin %78’ini kaybetti.
3. 9/11 Saldırılar
New York Dünya Ticaret Merkezi’nin İkiz Kuleleri’ne yapılan saldırı, 11 Eylül 2001 sabahı NYSE ve NASDAQ’nun kapanmasına neden oldu. Hisse senetleri 1,4 trilyon dolar değer kaybetti.
4. 2008 Küresel Finansal Krizi
2008 yılında küresel mali kriz nedeniyle Lehman Brothers iflas etti. Bu ABD tarihinin en büyük iflas dosyasıydı. 25.000’den fazla Lehman çalışanı işsiz kaldı ve piyasa değeri 46 milyar dolar düştü. Toplamda, küresel hisse senedi piyasalarında 10 trilyon dolardan fazla para bir anda yok oldu.
5. Brexit
Haziran 2016’da, İngiliz referandumunun Avrupa Birliği’nden ayrılma kararıyla ilgili haberler birçok kişiyi şaşırttı. İngiliz Sterlini’nin ABD doları karşısında 31 yılın en düşük seviyesine düşmesine neden oldu. Brexit, küresel pazarlarda yaklaşık 2 trilyon dolarlık kayba neden oldu. Süreç halen devam ediyor.
0 Yorum